|
bv. ZANDEWEER (VÓÓR 1594)
1. Klokken, uurwerken en windvanen
a. Klokken
| [503] | MARIE TO ERE. DO OTTO TER HANSOWE UNDE HILBRANT SCHINKEL, HOISE OPWEREN UNDE DODE UNDE GAIKE VOGDE, HENRICK KOKENBACKER MI GOTEN HAT. ANNO DNI MCCCCLXVII. MARIA BIN ICK GHEHETEN, DAT KERSPEL TO SANTWER LET MI GHETEN.
| GDW, blz. 141, nr. [503]. |
|
| [504] | DOMINUS HENKERDUS, CURATUS IN SANTWER. DEFUNCTOS PLANGO, VIVOS VOCO, FULGURA FRANCO. VOX MEA VOX VITE, VOCO AD SACRA, VENITE. ANNO DNI MCCCCLXVII. KATERINA BIN IK GHEHETEN, DAT KERSPEL TO SANTWER LEIT MI GHETEN.
| GDW, blz. 141, nr. [504]. |
|
2. Gedenktekenen
a. Grafzerk
| [505] | A° MVc LINDE XL, UP DEN DARDEN DACH JUNY, RUSTEDE IN DEN HEREN DE ERBARE FROUWE EYSKA SCELTCUMA, CUIUS ANIMA REQESCAT I. PACE AMEN.
Wapen. Een omgewende adelaar, beladen met een borstschild, waarvan de emblemen zijn afgesleten. [Scheltkema]. Helmteken: een vlucht, waartussen een ster.
Kwartieren: I drie rozen, in het schildhart vergezeld van een hol [Eysens]. II Hillebrants. III een dubbele adelaar [Nittersum?] IV Gedeeld: 1 een halve adelaar; II een roos, een mannenhoofd en een roos onder elkaar [Froma 3?]. |
| N.B. Afgebeeld: GDW, plaat IX. J. Belonje. Steenen charters. 3 dr. Amsterdam 1943. Blz. 24, afb. nr. 12. Drie laatste woorden van tekst, onder wapen en nu onherkenbaar. Zie: RAG, foto 1908. Vergelijk wapen Eysens met: GDW, nrs. 291 en 372, de dubbele adelaar met GDW, nrs. 368 en 483. Zie: OBS, blz. 509. |
| GDW, blz. 141, nr. [505]. |
|
fs. ZANDEWEER (NA 1594)
1. Meubilair
a. Klankbord
| [4313] | Wapens, vrijwel onherkenbaar: Rechts: Alberda. Links: Van Echten. Schildhouders: een omziende leeuw en een omziende draak met opgeheven vlucht.783
| N.B. Mello Alberda, overleden 25 oktober 1764, gehuwd Gieten 16 oktober 1752 Anna Christina van Echten, overleden 9 augustus 1785. Zie: RAG, Genealogische verzameling, nr. 280. Ook: GDW, nr. 4322, 4323. |
| GDW, blz. 782, nr. [4313]. |
|
b. Avondmaalstafel
| [4314] | ANNO 1758.
| Wapens, aan beide zijden en vrijwel onherkenbaar: Rechts: Alberda. Links: Van Echten. |
| N.B. Mello Alberda en Anna Christina van Echten. Zie: GDW, nr. 4313. |
| GDW, blz. 783, nr. [4314]. |
|
c. Orgel
| [4315] | ANNO 1731.
| N.B. Onno Tamminga van Alberda en Josina Petronella Clant. Zie: NAB, 1940, blz. 31. |
| GDW, blz. 783, nr. [4315]. |
|
d. Banken
| [4316] | EGBERT CLANT VAN SCHELKEMA NYENSTEYN, TOT SANDWEER ETC. JONCKR ENDE HOVL. ANNA CLANTS GEBOOREN LEWE SYN HUISVROUW. AN° 1679.
| N.B. Afgebeeld: Het noorden, 1904, blz. 328. Ook: C.H. Peters. Oud Groningen. Stad en Lande. Groningen 1921, Blz. 172. Afb. 228. |
| GDW, blz. 783, nr. [4316]. |
|
| [4317] | ABEL COENDERS VAN VERVOUW, TOT SANDWEER ETC. JONCKR ENDE HOVL. BYWE COENDERS GEBOOREN LEWE SYN OVERLEDEN HUIVROU. AN° 1679.
| Wapen: Gevierendeeld: I en III Coenders [1]; II Lewe; IV Ompteda. Schildhouders: Rechts: een omgewende aanziende leeuw. Links: een omziende leeuw. |
| N.B. Afgebeeld: GVA 1921, blz. 56/57. |
| GDW, blz. 783, nr. [4317]. |
|
2. Voorwerpen ten behoeve van de eredienst
a. Avondmaalsbeker
| [4318] | D. WELGEBOREN HEER EGBERT CLANT EN VR. ANNA CLANT GEB. LEWE, HEER EN VROUW VAN SCHELTKEMA NYENSTEIN, HEBBEN DESE BEKER MET EEN KANNE AN DE KERCKE VAN SANDEWEER VEREERT IN 'T BEGIN VAN 'T JAER 1694.
| N.B. Tekst en wapen afgebeeld: APG, blz. 96/97. Schenkkan zou tijdens ds. Johannes Dekens, 1785-1788, verloren zijn gegaan. Zie: APG, blz. 97. NGP, blz. 52.784 |
| GDW, blz. 783, nr. [4318]. |
|
3. Gedenktekenen
a. Rouwborden
| [4319] | NATUS DEN 24 OCTOBRIS 1652. DENATUS DEN 20 JUNI 1683.
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: RAG, Archieven [De Marees] van Swinderen, inv. nr. 689. Titia Rengers, overleden Groningen, 's nachts in de kelder bijgezet 25 juni 1683, vrouw van Joest Conders op Onnema. Zie: DTB, nr. 568, blz. 134. |
| GDW, blz. 784, nr. [4319]. |
|
| [4320] | ONNO TAMMINGA VAN ALBERDA. NATUS 2 JUNI 1669. OBIIT DEN 10 MAY 1743.
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: RAG, Archieven [De Marees] van Swinderen, inv. nr. 689. Onderdeel, waarop sterfdatum, later verwerkt aan: GDW, nr. 4321. |
| GDW, blz. 784, nr. [4320]. |
|
| [4321] | DE HOOCHWELGEBOREN VROUW, MEVROUW JOSINA PETRONELLA ALBERDA, GEB. CLANT, VROUW VAN SCHELTKEMA NIENSTEIN EN ONDERHORIGE DORPEN ETC. ETC. ETC. NATA ANNO 1676. OBIIT 10 MAIL 1743.
Wapen: Clant. Helmteken: een uitkomende roodgetongde gouden draak met opgeheven vlucht, de linkervleugel beladen met een rechterschuinbalk, waarop drie zilveren vissen rechtop. Schildhouders: twee omziende gouden draken met opgeheven vlucht, elke vleugel beladen met een groene schuinbalk, waarop drie zilveren vissen rechtop, de schuinbalken samen in de vorm van een keper.
Kwartieren:
|
| N.B. Afgebeeld: GVA, 1921, blz. 56/57. Josina Petronella Clant, overleden Groningen 1 maart 1746, weduwe Onno Tamminga van Alberda, overleden Zandeweer 10 mei 1743. Zie: NAB, 1940, blz. 31. Onderdeel, waarop sterfdatum, is afkomstig van bord voor haar man. Zie: GDW, nr. 4320. |
| GDW, blz. 784, nr. [4321]. |
|
| [4322] | MELLO ALBERDA. NATUS D. 3 JULI 1701. OBIIT DEN 25 OCTB. 1764.
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: RAG, Archieven [De Marees] van Swinderen, inv. nr. 689. Vergelijk: GDW, nr. 4625. |
| GDW, blz. 784, nr. [4322]. |
|
| [4323] | ANNA CHRISTINA BARONNESSE VAN ECHTEN, GEB. 20 MAY 1719. STERF DEN 9 AUGS. 1785, WEDUWE VAN MELLO ALBERDA.
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: RAG, Archieven [De Marees] van Swinderen, inv. nr. 689. |
| GDW, blz. 784, nr. [4323]. |
|
b. Grafkelders
1. Onnema
| [4324] | Signatuur: R.N.
| N.B. Zerk, boven grafkelder van Onnema, waarop teksten en wapens: GDW, nrs. 4325-4336. Grafschriften 1571, 1610 en 1617 in gelijke stijl en bewerking. Tijd van vervaardiging c. 1617. Afgebeeld: GVA, 1921, blz. 56/57. |
| GDW, blz. 784, nr. [4324]. |
|
| [4325] | A° 1571, DEN 20 FEBRU., IS DEN EEDELEN EERENTF. HAYO ADDINGHA VAN WESTERWOLDE, JR. ENDE HOVELINCK TOT SANDTWEER,785 SYNDE DE LAESTE VANT GESLACHTE, IN GODT DEN HEERE ONTSLAPEN, VERWACHTENDE EEN ZAL. OPEERSTANDINGHE IN CHRISTO.
| GDW, blz. 784, nr. [4325]. |
|
| [4326] | A° 1610, DEN 8 JULY, IS DEN EDELEN ERENTFESTEN JR. JURGHEN LEWE OP ONNEMA, TOE SANDWEER HOEVELINCK, DESER WERELT OVERLEDEN, VERHOPET TEN JONGESTEN DAGE MET ALLE GODTZALIGEN WEDER TE VERRISEN.
| GDW, blz. 785, nr. [4326]. |
|
| [4327] | ANNO 1617, DEN 4 JANNU. IS DE WELEEDELE EERENTRICKE FROUW BYWE SCHAFFERS, WEDUWE VAN DEN EE. JR. JURGHEN LEEWE, IN DEN HEERE GERUSTET, WIENS ZIELE GODT IN EEWICHEIT WIL VERBLIDEN.
| GDW, blz. 785, nr. [4327]. |
|
| [4328] | IN FEBRU° TWEE MAEL TYN DAEGEN / INT SESTYNHONDERT VYFTIGHST JAER / EN VIER MYN OOGEN 'T LICHT EERST ZAEGEN / OP DEN VIERTYNDEN MAY HIER NAER / STIERF ICK; SOO VROEGH WIERD DAN BEREIT / VOOR BERNHARD CONDERS D'EEUWICHEYT.
| GDW, blz. 785, nr. [4328]. |
|
| [4329] | Wapens: Rechts: Lewe. Links: Schaffer. Helmteken: Lewe.
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324. Joost Lewe op Onnema, overleden na 14 mei 1654, zoon van Jurrien Lewe en Bywe Schaffer. Zie: GHB, 1909, blz. 11. NLW, 1940, k. 130. GDW, nr. 4328. |
| GDW, blz. 785, nr. [4329]. |
|
| [4331] | Wapens: Rechts: Coenders [2]. Links: Lewe. Helmtekens: Coenders [2].
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324. Anno 1675, den 14 november, is de hoochedele en lovenswaerde nymph, juffer Anna Conders van Helpen, dochter tot Onnema, tot Sandeweer etc., synde een dochter van j. Abel Conders van Helpen, seer rustich ontslaepen tot Onnema en tot haer rustplaets opgedraegen den 25 desselven maents. Zie: CVH, blz. 22. |
| GDW, blz. 785, nr. [4331]. |
|
| [4332] | Wapens: Rechts: Lewe. Links: Ompteda. Helmteken: Lewe.
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324, 4317. Bywe Lewe, erfdochter op Onnema, overleden voor of in 1679, vrouw van Abel Coenders van Helpen. Zie: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, 1963, blz. 187. |
| GDW, blz. 785, nr. [4332]. |
|
| [4333] | Wapens: Rechts: Rengers [2]. Links: Polman. Helmteken: Rengers [2].
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324. Titia Rengers, overleden Groningen 25 juni 1683, vrouw van Joost Lewe Coenders. Zie: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, 1963, blz. 188. Ook: DTB, nr. 568, blz. 134.786 |
| GDW, blz. 785, nr. [4333]. |
|
| [4334] | Wapens: Rechts: Clant. Links: Coenders [1]. Helmteken: Clant.
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324. Ebelina Johanna Clant, bijgezet 28 april 1686, vrouw van Joost Lewe Cocnders. Zie: DTB, nr. 568. Ook: Jaarboek van het Centraal Bureau voor Genealogie, 1963, blz. 188. |
| GDW, blz. 786, nr. [4334]. |
|
| [4335] | ANNO 1720, DEN 30 NOVEMBER, IS DE AGTBARE ULFERT WRITZERS VAN ONNEMA, HOVELING TOT ZANDEWEER, OLDENZYL MET ANNEXEN, IN DEN HERE GERUST IN HET 77STE JAAR ZYNES OUDERDOMS, VERWAGTENDE EEN VROLIKE OPSTANDINGE MET ALLE DE GELOVIGE 1N CHRISTUS JESUS.
| Wapens: Rechts: Drie leliën, in het schildhart vergezeld van een klaverblaadje. Links: Op een terras een aanziende man niet gepluimde helm, houdend achter het hoofd een zwaard, de andere hand in de zijde, dragend aan de koppelriem een schede. Helmteken: een lelie. |
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324. Wapens afgebeeld: Gruoninga, 1971, blz. 84. |
| GDW, blz. 786, nr. [4335]. |
|
| [4336] | ANNO 1725, DEN 11 JANUARIUS, IS DE DEUGTZAME VROU AYLKE REINDERS, WEDUWE WYLEN ULFERT WRITZERS, HOVELING OP ONNEMA, IN DEN HERE GERUST IN HET 77STE JAAR HARES OUDERDOMS, VERWAGTENDE EEN VROLIKE OPSTANDINGE MET ALLE DE GELOVIGE IN CHRISTUS JESUS.
| Wapens: Rechts: Op een terras een huis met drie puntdaken, elk bestoken met een naar rechts waaiende ingehoekte windvaan. Links: Op een terras een aanziende man met gepluimde helm, houdend achter het hoofd een zwaard, de andere hand in de zijde, dragend aan de koppelriem een schede. Helmteken: een huis niet drie puntdaken, elk bestoken met een naar rechts waaiende ingehoekte windvaan. |
| N.B. Zie: GDW, nr. 4324. Wapens afgebeeld: Gruoninga, 1971, blz. 84. |
| GDW, blz. 786, nr. [4336]. |
|
2. Scheltkema-Nijenstein
| [4337] | EGBERTUS CLANT ET ANNA LEWE, CONIUGES, HANC FIGURAM IN MONUMENTUM SEPULTURAE VOLUERUNT A° 1702.
Wapen: Gevierendeeld: I en IV Clant; II en III Lewe. Hartschild: Scheltkema. Schildhouders: Rechts: Een omziende draak, de opgeheven vlucht beladen met een linkerschuinbalk, waarop drie rechtopstaande vissen Clant. Links: Een omziende leeuw Lewe.
Kwartieren:
|
| N.B. Koper, gevat in zerk, boven grafkelder. Afgebeeld: GSL, blz. 444/445. |
| GDW, blz. 786, nr. [4337]. |
|
c. Grafzerken
| [4338] | DEN 26 JANUARY 1657 IS DE DUECHTSAME WEMELTIEN ARENTS, HUISVROUW VAN DE E. PASTOR LAMBERTUS HENRICI TOT SANDWEER, IN DEN HEERE GERUSTELICK ONTSLAPEN, VERWACHTENDE DE ZALIGE OPSTANDINGE TEN JONGSTEN DAGE.
| GDW, blz. 786, nr. [4338]. |
|
| [4339] | DOMINUS LAMBERTUS HENRICI NITRINCK, SINDE GEWEEST 32 JAEREN 6 MAENDEN YVERICH EN GHETROUW LEERAER 1N DESE GEMEYNTE TOT SANDEWEER, IS DEN 1 DECEMBER. ANNO 1678, OUT 55 JAEREN, 11 MAENDEN EN EENIGHE DAEGEN, IN DEN HEEREN ONTSLAEPEN, WIENS LICHAEM HIER RUST ENDE VERWACHT EEN SALIGE OPSTANDINGE DOOR JESUM CHRISTUM.787
| GDW, blz. 786, nr. [4339]. |
|
| [4340] | ANNO 1683, DEN 31 DECEMBER, IS LIEFKE DERKS, DE DEUCHTSAME HUISVROU VAN D.E. JAN BERENTS, IN DEN HEERE GERUST, VERWACHTENDE EEN SALIGE OPSTANDINGE IN CHRISTO.
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: GSL, blz. 443. Ook: HVH. |
| GDW, blz. 787, nr. [4340]. |
|
| [4341] | OP DEN 4 SEPTEMBER 1750 STIERF ZEER VOORBEELDIG DEN WELGEL. EN GODZALIGEN HEER HILDEBRANT JANSSONIUS, 1N LEVEN LAAST GETROU LERAAR IN J. C. GEMEINTE TE ZANDEWEER IN 'T 74 JAAR ZYNES OUDERDOMS, LIGGENDE HIER NEVENS ZIJN VROU ELISABETH KRYNS, REETS IN EEN LEVEND GELOVE GESTORVEN DEN 15 JANUARI 1729, OUT 40 JAREN, MET ZES KINDEREN BEGRAVEN.
| Wapen: Doorsneden: A. gedeeld: 1 een omgewende leeuw; 2 een tegen de deellijn klimmend hert; B. een versneden ganzeveer schuinlinks, vergezeld rechtsboven en linksbeneden van een lelie. |
| EEN MAN, VERVULT MET WYSHEIT EN BELEIT / EEN MAN VAN GROTEN GEEST IN NEDRIGHEIT / EEN MAN, GETROU VOOR GODT EN ZYN GEMEENT / EEN MAN, VAN VELEN NA ZYN DOOT BEWEENT / EEN MAN VAN ONBEZWEKEN HELDE MOET / EEN MAN, OPREGT EN IN VERKERING ZOET / EEN MAN, EEN WORSTELAAR VOOR LANT EN KERK / LEGT HIER, O LEZER! ONDER DEZE ZERK. |
| GDW, blz. 787, nr. [4341]. |
|
| [4342] | TER GEDAGTENISSE VAN DEN WELEERWAARDEN HEER MICHAEL VAN DER TUUK, LEERAAR EERST TE GARSHUISEN 15 JAAREN, LAAST HIER TE ZANDWEER BYNA 25 JAAREN, GEBOREN DEN 12 FEBR. 1712, OVERLEDEN DEN 17 JULY 1776, EN DESSELFS EERSTE HUISVROUW ELIZABET MIGNON, GEBOREN DEN 10 APRIL 1712, ONTSLAPEN DEN 22 NOVEMBR 1752.
| Wapens: Rechts: Gedeeld: I doorsneden: a. een omgewende staande haan; b. drie klaverbladen, 1.2; II op een terras een tegen een boom klimmend omgewend omziend hert. Links. Op een terras een boom met in de kruin een staande vogel. |
| IN 'T GODDELYKE RECHT EN AARDSCHE WETTEN MAGTIG / IN EVANGELIELEER ZO KORT ALS KLAAR EN KRACHTIG / DE RAAD VAN VREEMDE EN VRIEND WAS DESE MICHAEL / HIER RUST HY BY ZYN GAE, HUN KROOST GAF DIT BESTEL. |
| GDW, blz. 787, nr. [4342]. |
|
| [4343] | TER GEDACHTENIS VAN DEN WELEDELEN VROUWE CATHARINA THEODORA VAN WEERDEN, ZEER GELIEFDE HUISVROUW VAN DEN HEER J. D. MIGNON, GECOMMITEERDE RAAD EN ARBITER DER OMMELANDEN TUSSCHEN DE EEMS EN DE LAUWERS, GEBOREN DE 2 MEERT 1749, OVERLEDEN DEN 4 JUNI 1790.
| Wapen: Twee eikebladeren, waartussen afhangend uit een takje in het schildhoofd, een zich in tweeën splitsende stengel, dragend aan elk uiteinde een eikel. |
| ZY WAS DE BRAAFSTE VROUW / DIE DEUGD MET GODSVRUGT PAARDE / ZO LIEFDERYK, ZO TROUW / ZAGTZINNIG VAN GEMOED / OPREGT IN AL HAAR DOEN / WELDADIG, NEDRIG, GOED / EEN TEDERE ECHTVRIENDIN / DER OUDREN VREUGD OP AARDE. |
| GDW, blz. 787, nr. [4343]. |
|
| [4344] | TER GEDACHTENIS VAN DEN EERZAMEN ROELF BERENDS, IN LEVEN OUD GECOMMITTEERDE RAAD DER OMMELANDEN TUSSCHEN DE EEMS EN DE LAUWERS, MITSGAADERS SCHEPPER VAN ZANDEWEER EN OUD OUDERLING DER GEREFORMEERDE GEMEENTE, OVERLEEDEN OP BARMERHEERD IN DEN OUDERDOM VAN 77 JAAREN EN 11 MAANDEN OP DEN 30STEN AUGUSTUS 1808.
| DE DEUGTZAME VROUW PIETERKE MEINARDI, IN LEVEN DERZELVEN HUISVROUW, OVERLEEDEN OP BARMERHEERD IN DEN OUDERDOM VAN BYNA 28 JAAREN NA EENE ECHTVEREENIGING VAN 2 JAAREN EN 7 MAANDEN OP DEN 24STEN JUNI 1782.788 |
| Wapens: Rechts: Een lelie. Links: Een lelie. |
| DE DOOD DEED AL TE VROEG DEES ECHTGENOOTEN SCHEIDEN / DIT GRAF VEREENT HET STOFFELYK DEEL VAN BEIDEN / HUN ZOON, HUN EENIGST KIND STICHT UIT ERKENTENIS / DER OUDERLYKE TROUW DEEZ TER GEDACHTENIS. |
| GDW, blz. 787, nr. [4344]. |
|
Contact
Bron: A. Pathuis, Groninger gedenkwaardigheden. Teksten, wapens en huismerken van 1298-1814
(Assen/Amsterdam 1977), met aanvullingen en correcties door R.H. Alma.
Met dank aan Elibert Datema voor het scannen en ocr'en.
Aanvullingen en correcties graag naar mail redmeralma nl.
|
|
|
