|
Overige documentatie 1. Inleiding Er zijn verschillende bronnen die inzicht geven in de situatie van de grafzerken in de Martinikerk vóór de restauratie in de zeventiger jaren. Hieronder wordt deze informatie gepresenteerd. Literatuur
2. Schetsen begin 17de eeuw In het Handschrift Hooftman van Eichelberg (in particulier bezit, maar een kopie bevindt zich in Genealogische verzameling, inv.nr. 306) bevindt zich een schets van enkele grafzerken met opschriften in de Martinikerk. In GDW zijn deze teksten en tekeningen opgenomen. [scan invoegen] 3. Kaart van de grafzerken in de sacristie, ca. 1660 In het Familiearchief De Hochepied-Gerlacius bevindt zich onder inv.nr. ... een perkamenten rol met een schets van de grafzerken in de sacristie uit ca. 1660. Deze kaart is vermoedelijk afgedwaald uit het archief van de kerkvoogdij. In GDW zijn deze teksten en tekeningen opgenomen. De rol is te omvangrijk en onhandig om hier in zijn geheel te reproduceren. Daarom is de inhoud vormgegeven als een tabel met losse plaatjes, waaruit de ligging blijkt. De aangegeven pilaren zijn nog steeds aanwezig, zodat de oorspronkelijke plek nog steeds vast te stellen valt. Duidelijk is de systematische nummering van de grafnummers, die ongetwijfeld in het koor en het schip ook is toegepast. Verder valt op dat op het moment dat de kaart werd gemaakt, het grootste gedeelte van de graven nog niet gedekt werd door een steen met inscriptie.
4. Situatieschets, december 1961. Onderstaande kaart van het koor werd in 1961 vervaardigd, berust in het depot te Nuis en is afkomstig van de Rijksdienst N.O.B.  5. Situatieschets, oktober 1964. Onderstaande (digitaal bewerkte) kaart van het zuidertransept werd in 1964 in opdracht van architect P.L. de Vrieze vervaardigd (Arch. De Vrieze, met dank aan Wim Barneveld).
Legenda: De nummers zijn een eigen nummering van de tekenaar. A = goede staat; B = middelmatige staat; C = slechte staat. Niet gearceerd: Naamse steen; ruitvormig gearceerd: Bentheimer steen; schuin gearceerd: rode zandsteen. Uit de grafnummers en de huidige ligging blijkt dat de stenen al vóór de restauratie niet meer op hun oorspronkelijke plaats lagen en dat zij na de restauratie betrekkelijk willekeurig herplaatst zijn, al zijn sommige zerken weer naast elkaar blijven liggen. 6. Het 'Vloertje van De Vrieze', ca. 1970 Tijdens de restauratie zijn door architect De Vrieze of een van zijn medewerkers foto's gemaakt van een vloertje met enige tientallen grafzerken. Deze foto's zijn in de Beeldbank Groningen opgenomen. Na vergelijking van de verschillende foto's kon onderstaande plattegrond daaruit gereconstrueerd worden, waaruit bleek dat alle foto's op een samenhangend stuk kerkvloer betrekking hadden. Op twee na waren al deze zerken (buiten de blanco stenen) in GDW opgenomen. De twee 'nieuwe' worden beschreven onder nrs. V11 en V13. Op onderstaande tekening wordt per zerk achtereenvolgens gerefereerd aan:
Uit de foto's blijkt
7. Situatieschets (kerk), 2013. Onderstaande kaart werd door Antoine van der Meer vervaardigd en is aangevuld (nog niet compleet) met de resultaten van de nadere inventarisatie door Jaap Beintema en Redmer Alma.  Een aantal zerken is buiten de kerk herplaatst bij de noorderingang. Onderstaande schets van de hand van Jaap Beintema geeft de ligging van deze zerken weer.  8. Foto's en tekeningen  Foto van het hoogkoor, vóór 1923 (uit: Ferwactende een frolike operstandinge, 8; coll. Groninger Archieven).  Foto van het lage koor in 1937. De verhoging ten tijde van deze foto nog niet opnieuw aangebracht. De situatie komt goed overeen met die van de plattegrond hierboven (Coll. Groninger Archieven, met dank aan Jaap Beintema).  Foto van de kooromgang, zuidzijde, vóór de restauratie (Coll. Groninger Archieven, met dank aan Jaap Beintema).  Foto van de kooromgang, noordzijde, vóór de restauratie (Coll. Groninger Archieven, met dank aan Jaap Beintema).  Foto van de voormalige noorderingang (oostzijde van de noorderkapel), vóór de restauratie (Coll. Groninger Archieven, met dank aan Jaap Beintema). Zichtbaar zijn de zerken (links) 1579, 1615 en (rechts) 1737.  Tekening van het zuidoosten van de kooromgang, vóór de restauratie (Groninger Museum, nr. 2009.0397, met dank aan Egge Knol). 9. Akerk Een aantal kerken is na de restauratie herplaatst in de Akerk. De ligging wordt aangegeven op onderstaande schets van de hand van Jaap Beintema.  10. Grafboeken [De inhoud van de grafboeken wordt na voltooiing van de bewerking hier ingevoegd.] 11. Diverse informatie Diverse informatie, rijp en groen door elkaar. Alsoo mij is getoont een attestatie van Mecheltien Gerrits, huisvr. van Jan Hinsens, als dat sij en cons. als erffgn. van Geert Gerrits hebben verkoft an Hindrick Roelfs brouwer en Gonda Titsinck een legersteede gelegen in 't portael van de middelste deure an de zuidsijdt van de kerck, waerop de naem van gemelte kopers meede staet gegraveert, waervan Aeltien Heekema wed. Ailckens als eenigste erffgenaem heeft versocht dat hetselve aldus hyr muchte worden geboeckt, angesien, dusdane graven op geen numers sijn gebracht en de originele ankomstbrief is verlustigh, dus hier pro memoria. Actum Gron., den 28 maii 1707. A. Cromholt, sst. boeckh. [in margine:] Dese leggerstede is in het nieuwe kerkenboeck geteekent op no. 42.' [Kerkv. Martinikerk, inv.nr. 1724, voorin het boek.] 'een graf op de zuidzijdt in 't eerste portael het tweede graf van de middelste deure, geteykent met no. 2' [Kerkv. Martinikerk, inv.nr. 1724, voorin het boek.]
|
redmeralma
nl.
Laatst bijgewerkt 6 januari 2012