Garsthuizen

o. GARSTHUIZEN (VÓÓR 1594)

1. Klokken, uurwerken en windvanen

a. Klok

[322]ANNO DNI MCCCCLV. MARIA IK HETE, DE GHERSHUSER LETEN MI GHETEN. DEFUNCTOS PLANGO, VIVOS VOCO, FULGURA FRANGO. VOX MEA VOX VITE, VOCO AD SACRA, VENITE. GHERT KLINGE M E GHEGOTEN HAT, GOT GHEVE SINER SELE RAT. EBBE SLUCHTINGHE, RENRE GHERDES, LUPPE YPENS, ADVOCATUS IN ECLESE. O REX GLORIE VENI CUM PACE.
N.B. Verkocht 1871, te Blijham 1872, hergoten 1901.
GDW, blz. 105, nr. [322].

af. GARSTHUIZEN (NA 1594)

1. Klokken, uurwerken en windvanen

a. Windvaan

[1284]Een weerhaan of een weerdraak.
N.B. Vermeld: Rekening kerkvoogdij, 19 juli en 3 augustus 1793. Mededeling. Misschien schildhouder Clant of Nittersum. Zie: GDW, nrs. 3478, 3995, 4543. Johan Clant van Stedum kocht Dijkum, 1669. Zie: OBS, blz. 130.
GDW, blz. 272, nr. [1284].

2. Voorwerpen ten behoeve van de eredienst

a. Bijbel

[1285]DEN 10 APRIL 1712 IS ANTIE JANS IN DEN HEREN GERUST, SONDAGS OM 11 UIR, EN DEN 18, MANDAEGH, TER AERDE BESTE[LT].
GDW, blz. 272, nr. [1285].

b. Avondmaalsbeker

[1286]EVERHARDT FREDRICK BARON VAN LINTELO, HEER VAN STEDOM, PETRONELLA BARONESSE VAN LINTELO GEBOREN LEWE, VROUW VAN STEDOM, UNICUS COLLATOR TOT GARSHUISEN, 1714. W. WIARDI, V.D.M.E.G.S.
Wapens: Rechts: Lintelo [2]. Links: Lewe. Schildhouders: twee omziende leeuwen.
N.B. Afgebeeld: APG, blz. 18/19. Letters kunnen worden opgelost tot: VERBUM DIVINI MINISTER, ECCLESIAE GARSHUISIENSIS SACERDOS.
GDW, blz. 272, nr. [1286].

3. Gedenktekenen

a. Grafzerken

[1286A]ANNO 1619, DEN 11 APRIL, IS DE EERBARE JAN LUBBERTS IN DEN HEERE GERUST, VERWACHTENDE EEN SALIGE OPSTANDINGE IN CHRISTI.
Medaillon: Huismerk nr. 928, vergezeld van de letters I.L.
N. B. OMJ.
GDW, blz. 272, nr. [1286A].

[1287]BEATAM RESURRECTIONEM HIC EXPECTANT NOBILISSIMUS, AMPLISSIMUS JOHAN HUNINGA AB OOSTWOLD, DOMINUS IN HISSEMA, IN DYCKUM ET GARSHUSEN TOPARCHA, CONSUL GRONINGANUS, CUM VIXISSET ANNOS 55 ET MENSES DUOS, PIE OBIIT GRONINGAE ANNO 1639, 9 IULII, ET NOBILISSIMA CASTISSIMAQUE ANNA MARIA TIARDA VAN STARCKEBORCH, DOMICELLA IN HISSEMA, DYCKUM ET GARSHUISEN, CONIUNX EXOPTATISSIMA, CUM EXPLEVISSET ANNOS 48 DUOSQUE MENSES, IN CHRISTO GRONINGAE OBDORMIVIT ANNO 1638, 26 IULII.
Wapens en helmtekens: Rechts: Huninga. Links: Tjarda van Starkenborgh. 272273
Kwartieren:
HUYNINGASTARKENBORG
ENGELKENSFRYLINCK
BUNNINGAKOENDERS [1]
BUNNINGAEELTS
TIDDINGAONSTA
PRENGERTAMMINGA
GOCKINGA [1]EWSUM [1]
POPTADARASQUAERT
PROTULIT HUNC PRISCA QUAE NOBILTTATE REFULSIT / E MAGNI HUNONIS NOMINE NATA DOMUS / QUANDO TUMENS AMASUS DULLARTI PEPPERIT UNDAS / TERRASQUE INFUSA SORPSIT AVARUS AQUA. ATTAMEN INGENIO GENUS EXUPERAVIT AVORUM / DOCTORUMQUE FUIT DOCTUS HUNINGA STUPOR / STARCKENBORGIACAM NOLO HIC DEDUCERE GENTEM / VIX FINEM LONGAE NOBILITATIS ~ET / VIVrT POST FUNERA VIRTUS.
N.B. Afgebeeld: GVA, 1922, blz. 14/15.
GDW, blz. 272, nr. [1287].

[A1287A][..]ke Lambarts / [An]no 1639
N.B. Op het kerkhof; gevonden ca. 2010. Grotendeels afgeschilferd. Zie: GRK 29 (2012) 73, met afbeelding.
Niet in GDW.

[1288][a]REMBT TEN HAM.
Kwartieren:
TEN HAMTIARDA VAN STARCKENBORCH
DOMACONDERS [1]
ITENSONSTA
TE NANSUMVAN EWSSUM [1]
N.B. Rembt ten Ham op Hanckema en Klinckema, Zuidhorn, verkocht Dijkum 1669; gesneuveld 1672. Zie: NLW, 1941, k. 337. OBS, blz. 130, 533, 541.
GDW, blz. 273, nr. [1288][a].

[1288][b]ANNA BERTHA VAN EWSSUM, QUAE GRON. NATA MDCXXXIII, XVII NOV., MATRIMON. HIC INIIT MDCLI, 18 MALI, NOVEM INDE LIBERORUM FACTA MATER PIA, CASTA, MODESTA, NEMINI MOLESTA IN PUERPERIO PIESIME ANIMAM CHRISTO SERVATORI REDDIDIT MDCLXI KAL. MART. BEATAM HIC EXPECTANS RESURRECTIONEM CUM TRIBUS FILIOLIS TOTIDEMQUE FILIABUS.
Kwartieren:
VAN EWSSUM [1]SICKINGHE
DOORNUM VAN ESENSGISENS
INGENIEULANTCLANT
BRAKELTEN HOLTE [2]
GDW, blz. 273, nr. [1288][b].

[1288][c]CONIUGES NOBILISSIMI SUAVISSIMI.
SALIGH ZYN DIE DODE, DIE IN DEN HEERE STERVEN VAN NU AEN. AP. 14; MYN VERLOSSER LEEFT ENDE MYNE OOGEN SULLEN GOD SIEN. JOB 12.
GDW, blz. 273, nr. [1288][c].

[1289]IOHANNES SASMESHUSEN, THEOLOGUS SOLIDE DOCTUS, LITERATOR ET POETA EXIMIUS, XXXV ANNIS HUTUS ECCLESIAE PASTOR, SYN. PROV. SAEPIUS PRAESES ET ULTRA DECENNIUM DEPUTATUS. SPARTA QUAM NACTUS ERAT, BENE ORNATA PLACIDE FIDELEM ANIMAM CREATORI REDDIDIT ANNO MDCLXII POSTR. NON. OCTOB. AETAT. LXII BEATAM HIC EXSPECTANS IN CHRISTO RESURRECTIONEM.
LUCIA BARTHELTS, DE EER ENDE DEUGHTRYCKE HUISVROUWE DES E. PASTORES JOHANNIS SASMESHUISEN, IS ANNO MDCLXXX, DEN 1 MARTY, OUDT ZY! DE LXXII JAEREN, SAELIGH IN DEN HEERE ONTSLAEPEN, VERWACHTENDE HIER EENE VROOLICKE OPSTANDINGE IN JESU CHRISTO.
Wapens: Rechts: Een gesloten boek met de krappen aan de rechter zijde, vergezeld van boven van een op dat boek staand mensenhart. Links: Gedeeld: 1 een halve adelaar; II een dwarsbalk, vergezeld van drie klaverbladen. Helmteken: een mensenhart.274
GDW, blz. 273, nr. [1289].

[1290]ANNO 1696, DEN 27 JUNI, IS AEG[TJE] JANS, DE HUISVROU VAN LIPPE SIERTS IN STERTINGHUISINGH GERUST ENDE IS DIEN] 7 JUILI ALHIER TOT GARSHUSEN [BEEGRAVEN, SYNDE IN HET SESENTSESTICHSTE JAERS HAER OUDERDOMS.
N.B. Bezit van de heer G. A. Brongers, Middelstum.
GDW, blz. 275, nr. [1290].

[1291]ANNO 1712, DEN 15 APRIL, IS SIPKE RICKELS, DIE HUISVROUWE VAN JAN KRINS, GERUST INT 58 JAER HAERS OUDERDOOMS.
N.B. Onder gras.
GDW, blz. 275, nr. [1291].

[1292]... CHRISTO.
Wapens: Rechts: Gevierendeeld: I een halve adelaar, vergezeld boven de kop van een ster; II op een terras een omgewende omziende staande gans met een klaverblad in de bek; III een schild, beladen met een doodkist; IV een monogram, gevormd van de letters S.T. Links: Drie leliën. Helmteken: een ster.
N.B. Museum Het Hogeland, Warffum. Sicco Tammen, overleden 1 september 1712, gehuwd Groningen 1 april 1689 Helena Hayckens weduwe Eppo Leenarts de Veenkamp. Zie: NLW, 1938, k. 395.
GDW, blz. 275, nr. [1292].

[1292A]...18, DEN 18 JANUARIUS, IS ... GERRIT TAMMES, KERCKVOO ... CH TOT GARSHUISEN.
N.B. Onder gras. OMJ.
GDW, blz. 275, nr. [1292A].

[A1292B]Anno 1745 den 25sten Decembris, / is de Eer en deugdzame Iidje Luirts / Saaxuma, de Huisvrou van Lue Derks / Huizinga, woonagtig tot Stertenhuisen / in 't Karshof, in den Heere [ge-] / rust, in 't 33ste Iaar haars ou[derdoms].
N.B. Op het kerkhof; gevonden ca. 2010. Grotendeels afgeschilferd. Zie: GRK 29 (2012) 73-74, met afbeelding.
Niet in GDW.

[1293]ANNO 1750, DEN 2DEN OCTOBERIS, IS DE EER EN DEUGDZAME JELKE MICHIELS, DE HUISVROUW VAN DE E. KLAAS JANS TOT STARTENHUISEN, ZEER CHRISTELYK DOOR DEN HEERE GESTURVEN EN LEYT ALHYR BEGRAVEN.
N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: GSL, blz. 101.
GDW, blz. 275, nr. [1293].

[1294]ANNO 1752, DEN 20 OCTOBER, IS DE ERSAME HEERE JANS, IN DER TYT DIAKEN EN KOOPMAN TOT GARSHUISEN, IN DEN HEERE ONTSLAPEN, VERWAGTENDE DOOR GODS GENADE MET ALLE WARGELOOVIGE CHRISTENEN EEN ZALIGE OPSTANDING TEN EEUWIGEN LEEVEN DOOR JESUM CHRISTUM.
DE DOOD HAD HEERE OVERHEERD / DOOR 'T WOEDEN VAN HET HOLLEND PEERD / OP 'T ONVERWAGTS, AG LEESER, LEERD / HYRUIT EN WORDT INTYDS BEKEERD / DAN IS DE DOOD GEEN BANGE NOOD.
GDW, blz. 275, nr. [1294].

[1295]ANNO 1759, DEN 19 NOVEMBER, IS DE EERSAEME KRYN JANS, IN ZYN LEEVEN HUISMAN TOT GARSTHUISEN, IN HET 73sm JAAR ZYNS OUDER DOMS EN LEIT ALHYR BEGRAVEN.
Medaillon: Huismerk nr. 173.
N.B. Onder gras.
GDW, blz. 275, nr. [1295].

[1296]ANNO 1761, DEN 5 FEBRUARIUS, IS DE EERSAME JELTE HARMS. IN DER TYT WOONAGTIGH OP HET GARSHUISTER VORWARK ALSMEDE OUDERLING DER GEMEINTE, IN HET 60STE JAAR ZYNS OUDERDOMS IN DEN HEERE ONTSLAPEN, VERWACHTENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE TEN EEUWIGEN LEEVEN ALLEEN DOOR JESUM CHRISTUM ONSEN H EERE.
Wapen: Gedeeld: I een halve adelaar; II doorsneden: a. huismerk nr. 174; b. vier klaverbladen, 2 en 2.
DOE WY WAEREN MET ONS BEIDEN /'T WAS OM BLYVEN, NIET OM SCHEIDEN / BLYVEN HAD EEN WYL ZYN BEURT / MAAR NU IS DIE BANT GESCHEURT / GODT DIE WIET HOE LANG 'T ZAL DUIKEN ; DAT WY TWEE WEER WORDEN GEBUIREN / HY SAL ONS PAREN UIT HET STOF / EN VERWEKKEN TOT SYN LOF. PAX. VICTORIA.
GDW, blz. 275, nr. [1296].

[1297]ANNO 1763, DEN 27 SEPTEMBER, IS DE EERBAERE JANTIEN HERES, DE GEWESENE HUISVROUW VAN DE EERSAEME SIMEN UBELS, WOONACHTIGH TOT GARSTHUISEN, IN HET 39srE JAAR HAARS OUDERDOMS ONTSLAPEN 1N DE HOOP VAN EEN ZALIGE OPSTANDINGE TEN EEUWIGEN LEEVEN ALLEEN DOOR JESUM CHRISTUM.
Wapen: Drie rozen.
NA 'T BAREN VAN EEN JONGE SPRUIT / GING ZY AL KORT TER WERELT UIT / VERLIET DUS TWEEDE MAN EN KINT / WELKEEN OOK HAAST DE DOOT VERSLINT / VAN MOEIT EN NERING ZY NU RUST ; EN HOOPT TE DIENEN GODT MET LUST.
GDW, blz. 275, nr. [1297].

[1298]ANNO 1775, DEN 27 NOVEMBER, IS DE EERBARE AALTIEN JELTES, DOCHTER VAN JELTE HARREMS TOT GARSHUIZEN OP VOORWERK, IN HET 42sIE JAAR HARES OUDERDOMS IN DEN HEERE ONTSLAPEN, VERWAGTENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE TEN EEUWIGEN LEEVEN ALLEEN DOOR JESUS CHRISTUS.
Wapen: Gedeeld: I een halve adelaar; II doorsneden: a. huismerk nr. 174; b. vier klaverbladen, 2 en 2.
'T STERVEN IS WEL ALLER DEEL / MAAR HET SCHEELT IN D'UITKOMST VEEL / D'EEN STERVT TOT EEN ZAAL'GE VREE / D'ANDER TOT EEN EEUWIG WEE / ZAAL[() DIE DIT SO BEVINT / DAT HY Cl IRISTUS SOEKT EN VINT / DOOR GELOOV VROEG MET HEM LEEFT / 'T STERVEN HEM GEWIN DAN GEEFr.
PAX. VICTORIA.
GDW, blz. 275, nr. [1298].

[1299]ANNO 1777, DEN 10 JUNY, IS DIE EERZAME KLAAS JANS, WOONAGTIG GEWEEST TOT STARTENHUISEN OP WILKEMAHEERT, IN DEN OUDERDOM VAN 75 JAREN, 6 MAANDEN EN 24 DAGEN IN HOPE ZEER CHRISTELYK OVERLEEDEN EN LEID ALHYR BEGRAVEN, MET ALLE WARE GELOOVIGEN VERWAGTENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE DOOR JESUM CHRISTUM ONZEN HEERE.
Huismerk nr. 175, vergezeld van de letters K.I.
NU BEN IK ONTBONDEN VAN VEEL MOEITE EN KRUIS / EN VERWAGT TE KOOMEN IN ALLER VADERHUIS.
N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: GSL, blz. 103.
GDW, blz. 275, nr. [1299].

[1300]ANNO 1780, DEN 27 FEBRUARY, IS DE EERSAAME TAMME TONNIS, IN SYN LEEVEN WOONAGTIG IN HET CARSPEL GARSTHUISEN OP HET VOORWERK, IN HET 41sTE JAAR ZYNES OUDERDOMS ZEER CHRISTELYK IN DEN HEERS ONTSLAPEN, VERWAGTENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE DOOR JESUM CHRISTUM ONSEN HEERS.
HOE RYK EN STERK DE MENSCH MAG WEZEN I DE DOOD VOLGD ALLE VLEESCH TOT STRAF / AANMERKT, O MENSCH, DIE DIT KOMT LEZEN / DE TYD IS KORT, GEWIS HET GRAF/ DAAROM Al LAAT DE WI-RELD VAREN / GRYPT JESUS AAN MET ZYNE LEER.
N.B. Vers nu onleesbaar. Zie: GSL, blz. 103 en 35.
GDW, blz. 275, nr. [1300].


[1301]ANNO 1784, DEN 24 APRIL, IS DE EER EN DEUGTSAME GEERTIEN PIETERS, DIE GEWESENE HUISVROUW VAN TYMEN JELTES, KERKVOOGT TE GARSHUISEN OP VORWERK, IN HET 27sTE JAAR HARES OUDERDOMS276 IN DEN HEERE ONTSLAPEN, VERWAGTENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE TEN EEUWIGEN LEEVEN ALLEEN DOOR JESUS CHRISTUS.
DOOD DE ZOND AFSTERVEN ' OPDAT GY NAMAALS MOOGT BEERVEN , HET HOOGSTE GOED, GODS VOLK BEREIDT / DOOR CHRISTY BLOED IN EEUWIGHEID.
Wapen: Gevierendeeld: I huismerk nr. 176; II huismerk nr. 174; III een halve adelaar; IV vier klaverbladen, 2 en 2.
VAN PIETER ELTES OUDE STAM / DEES VROUW HYR RUST, HAAR OORSPRONG NAM / GETROWT ... / IN 'T BLOEI DER JAAREN, STERK IN SCHYN / GEZEEGENT MET EEN TWEEDE SPRUIT / RUKT HAAR DE DOOT TEN LEVEN UIT / NA WEINIG JAAREN ECHTE TROUW / RAAKT DIES DE MAN IN SMART EN ROUW / MAAR DIEN IS 'T STERVEN NIMMER NOOT 1 DIE MET GODT HYR 'T VERBONT EERST SLOOT. PAX VICTORIA.
N.B. In plaats van PIETER ELTES kan gelezen worden PIETER ELIES, doch het moet zijn PIETER ENNES. Zie: RAG, Rechterlijke archieven, inv. nr. XXIII b 4, blz. 73, 17 oktober 1781.
GDW, blz. 275, nr. [1301].

[1302]ANNO 1794, DEN 4 SEPTEMBER, IS D.E. EERBAARE TRYNTJEN DERKS, DOGTER VAN DERK JACOBS EN DIEUWERKE KLASEN, WOONAGTIG TOT STARTENHUISEN OP WILKEMAHEERT, IN 'T 10 JAAR HARES OUDERDOMS OVERLEDEN, WENSCHENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE ALLEEN DOOR JESUM CHRISTUM.
Wapen: Drie klaverbladen, vergezeld van de letters T.D.
MYN SCHEPPER GAF MY HIER HET LEVEN / VROEGTYTIG NAM HY 'T VAN MY AF / VAN 'S WERELDS ZOET EN ZUUR ONTIIEEVEN ; RUST IK HIER THANS IN 'T SOMBRE GRAF / WAT NOOD, MYN GEEST MAG GOD NU LOOVEN / VAN 'T VADZIG LICHAAM GANSCH ONTSLAAN / STA IK NU VOOR DEN TROON HIER BOOVEN / OOK ZAL MYN VLEESCH EERLANG OPSTAAN.
N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: GSL, blz. 104.
GDW, blz. 277, nr. [1302].

[1303]ANNO 1795, DEN 13 FEBRUARY, IS DE E. EERZAME DERK JACOBS, IN ZYN LEVEN WOONAGTIG TOT STARTENHUISEN OP WILKEMAHEERT, IN 'T 40 JAAR ZYNS OUDERDOMS OVERLEDEN, VERWAGTENDE EEN SALIGE OPSTANDINGE ALLEEN DOOR JESUM CHRISTUM.
Huismerk nr. 177.
Vers: GDW, nr. 739.
N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: GSL, blz. 104.
GDW, blz. 277, nr. [1303].

[1304]ANNO 1801, DEN 16 SEPTEMBER, IS DE E. EERBARE SYPKE DERKS, DOGTER VAN DERK JACOBS EN DIEUWERKE KLASEN, WOONAGTIG TOT STARTENHUISEN OP WILKEMAHEERT, IN HET 19 JAAR HARES OUDERDOMS OVERLEDEN, WENSCHENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE ALLEEN DOOR JESUM CHRISTUM ONSEN HEERE.
Vers: GDW, nr. 767.
N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: GSL, blz. 104.
GDW, blz. 277, nr. [1304].

[1305]ANNO 1809, DEN 16 JANUARY, IS DE E. EERBARE DERKTJEN DOUWES, WED. VAN DE F. EERZAME TAMME TONNIS, IN LEVEN WOONACHTIG TE GARSTHUIZEN OP VOORWERK, ZY LAAST TE ZYLDYK, OVERLEDEN IN DEN OUDERDOM VAN 75 JAREN, NALATENDE 3 KINDEREN, VERWACHTENDE EEN ZALIGE OPSTANDINGE DOOR JESUM CHRISTUM.
Huismerk nr. 178, vergezeld van de letters D.D.
O MENSCHE, WILT U VOORBEREIDEN / HIER IS GEEN BLYVEN MAAR EEN SCHEIDEN / MAAK SCHIKKING, TREEDT VAN NU AF AAN / IN GODSVRUGT OP DES LEVENS BAAN / LEER VOOR DE
GDW, blz. 277, nr. [1305].

[1306]Wapen: Drie klaverbladen.
N.B. Tekst onherkenbaar. Naast GDW, nr. 1305.
GDW, blz. 277, nr. [1306].

[1307]Wapen: Huismerk nr. 179, vergezeld van drie klaverbladen, 1 en 2, van boven en aan elke kant één.
N.B. Bij perceel Walkumaweg 9.
GDW, blz. 277, nr. [1307].






Contact


Bron: A. Pathuis, Groninger gedenkwaardigheden. Teksten, wapens en huismerken van 1298-1814
(Assen/Amsterdam 1977), met aanvullingen en correcties door R.H. Alma.
Met dank aan Elibert Datema voor het scannen en ocr'en.
Aanvullingen en correcties graag naar mailredmeralmanl.



Laatst bijgewerkt 6 januari 2012
Naar begin van de pagina