|
b. ADUARD
1. Gebouwen
a. Kerk
1. Gebrandschilderd glas
| [569][a] | Wapen: Gedeeld: 1 Lintelo [2]: Il Lewe. Drie helmen. Helmteken op iedere helm: een uitkomende leeuw. Schildhouders: twee omziende leeuwen.154
| N.B. Everhard Frederik van Lintelo, overleden Stedum, op Nittersum, 2 oktober 1761, gehuwd 29 juni 1704 Petronella Lewe, overleden 31 augustus 1761. Zie: GHB, 1909, blz. 43. Ook: NLW, 1939, k. 61. |
| GDW, blz. 153, nr. [569][a]. |
|
| [569][b] | Wapen: Gevierendeeld: I Lewe; II Rengers [2]; III Clant; IV Van der Noot. Drie helmen. Helmteken op iedere helm: een uitkomende leeuw. Schildhouders: twee omziende leeuwen.
| N.B. Frederik Willem Lewe, overleden augustus 1728, ondertrouwd Groningen 9 december 1719 Willemina Rengen van Farmsum, overleden januari 1746. Zie: GHB, 1909, blz. 22. Ook: RAG, Overdruk G 26, met aanvullingen in handschrift |
| GDW, blz. 154, nr. [569][b]. |
|
| [569][c] | Wapen: Gevierendeeld: 1 Tjarda van Starkenborgh; II Lewe; III Clant; IV Alberda.
| N.B. Edzard Jacob Tjarda van Starkenborgh, op Verhildersum, overleden 26 juni 1716, huwelijkscontract 16 oktober 1684 Anna Habina Lewe van Middelstum, overleden 5 september 1738. Zie: NLW, 1951, k. 200. |
| N.B. Sedert 1928 niet meer aanwezig. Zie: GAG, Topografische atlas, nrs. 1258* en 1259*. Onderste gedeelte van deze ramen op willekeurige wijze opgevuld met restanten gebrandschilderd glas. In dit mozalkwerk waren o.a. namen ANNA en LINTELO Op foto herkenbaar. |
| GDW, blz. 154, nr. [569][c]. |
|
2. Meubilair
a. Preekstoel
| [570] | Wapen: Lewe van Aduard. Schildhouders: twee omziende leeuwen.
| N.B. Afgebeeld: Jan A. Niemeijer. Kent U Groningen ook zo? Zeist [1963]. Blz. 18/19. LNB, blz. 89. |
| GDW, blz. 154, nr. [570]. |
|
b. Klankbord
| [571] | AUSPICIIS ILLUST AC GENER. V. E. I. LEWE ADUARD DOM TEMPLUM H. RENOVATUM Ao AER. CHRISTI MDCCXXIII.
| N.B. Tekst in tweevoud op door omziende leeuw gehouden cartouche. Afgebeeld: LGK, Afb, nr.18. |
| GDW, blz. 154, nr. [571]. |
|
c. Lessenaar
| [572] | Embleem: Lewe.
| N.B. Koper. In tweevoud, één op preekstoel en één op doophek. Afgebeeld: Jan A. Niemeijer. Kent U Groningen ook zo? Zeist [1963]. Blz. 18/19. LNB, blz. 89. |
| GDW, blz. 154, nr. [572]. |
|
d. Banken
| [573] | Wapens: Rechts: Lewe van Aduard. Links: Van Berum. Schildhouders: twee omziende leeuwen.
| N.B. Afgebeeld: Groninger agenda, 1966 nr. 12, omslag. Evert Joost Lewe van Aduard, overleden 27 juni 1753, gehuwd Uskwerd in april 1698 Christina Emerentia van Berum, overleden 's-Gravenhage voor of op 16 maart 1740. Vergelijk: GDW, nrs. 584 en 582. |
| GDW, blz. 154, nr. [573]. |
|
| [574] | Wapen: Gevierendeeld: I en IV Lewe; lI en III Van Berum. Hartschild: Aduard. Schildhouders: twee omziende leeuwen.
| N.B. Verplaatsbaar. In tweevoud. Afgebeeld: Groningen. Cultureel maandblad, 1963, blz. 146. HVG, blz. 263. LNB, blz. 90. VVS, blz. 171. Evert Joost Lewe van Aduard en Christina Emerentia van Berum. Vergelijk: GDW, nr. 573.155 |
| GDW, blz. 154, nr. [574]. |
|
3. Voorwerpen ten behoeve van de eredienst
a. Bijbel[blad]
| [575][a] | [a] DEN 20/30 SEPTEMB. 1680. 'S NAEDEMIDDACH OP DRIE UIREN, BEN ICK MET MYN LIEVE VROUW TOT SUIDEWOLDE DOOR PASTOR JOHANNES BLENCKE GECOPULIERT EN GETROUT SULKS TOT GODTS EERE, DAERTOE VERWAGHTENDE SYN SEGEN EN GENAEDE.
| N.B. Feyo Sickinghe, zoon van Feyo Sickinghe op Warffumborg en Sophia van Echten, overleden kort voor 12 december 1696, gehuwd Zuidwolde 20 september 1680 Elisabeth Tamminga, dochter van Onno Tamminga en Elisabeth Rengers, overleden voor 5 maart 1694. Zie: NAB, 1951, blz. 272. |
| GDW, blz. 155, nr. [575][a]. |
|
| [575][b] | DEN 27 APRIL 1682, 'S AVONTS OM AGHT UYRE ONGEVEER, IS MYN VROUW TOT GRONINGEN GELUCKIGH VERLOST VAN EEN JONGEN SOON EN IS DOER MASOER BETIEN TEN DOOPE GEPRESENTIERT EN DOOR DOMINE ANTONY MATTIE GEDOOPT FEYO DOECO. DIE HEERE WIL HEM DOOR SYN GENAEDE TOT SYN EERE LATEN LEVEN EN STERVEN.
| GDW, blz. 155, nr. [575][b]. |
|
| [575][c] | DEN 14/24 JUNY 1683,'S NADEMIDDAGH QUARTIER NAE TWIE UYREN, IS MYN VROUW TOT GRONINGEN VERLOST VAN EEN JONGEN DOGHTER EN DOOR SUSTER HARTHOG TE DOOPE GEPRESENTIERT EN IS NAE MYN VROUWS MOEDER EN NAE DESSELFS SUSTER ALBERDA VAN KNIPHUISEN GEDOOPT DOOR DOMINE SELBAGH VRYDAGH 'S AVONDS IN MARTINIKERK, ELISABETH SUSANNA. DIE HEERE WIL HET SEGENEN EN TOT SYNE EERE EN HEERLYCKHEYT DOEN LEVEN EN STERVEN.
| N.B. Cecilia Elisabeth Tamminga, vrouw of weduwe van Daniel de Hertoghe. Zie: OBS, blz. 147. Susanna Johanna Alberda, vrouw van Willem von Inn- und Kniphausen. Zie: NLW, 1935, k. 168. Ds. Johannes Selbach. Zie: NGP, blz. 171. |
| GDW, blz. 155, nr. [575][c]. |
|
| [575][d] | DEN 8118 JULY 1684, DINGSDAGHS 'S MORGENS OM HALF SEVEN, IS MYN VROUW VERLOST VAN EEN JONGE DOGHTER EN 'T SELVE GEDOOPT NAE MYN MOEDER SAL. SOPHIA. DIE HEERE WIL HET SEGENEN EN IN SYN GENADIGE BESCHERMINGE TER EEREN GODTS, VREUGHT HAERER OLDEREN EN DERSELVER SALIGHEYT LATEN OPWASSEN, LEVEN ENDE STERVEN.
| GDW, blz. 155, nr. [575][d]. |
|
| [575][e] | DEN 23 SEPTEMB. / 3 OCTOB. 1685 IS MYN VROUW 'S MORGENS 'S WONSDAEGHS OM AGHT UYREN OP 'T HUYS TE LUYDEMA VERLOST VAN EEN JONGE SOON, DEWELKE DEN 25 DITO, SYNDE VRYDAGH VOORDEMIDDAGH, DOOR MY TEN DOOPE IS GEPRESENTIERT EN DOOR DIE PASTOOR HILLENIUS TOT USQUERT IN DE KERK IS GEDOOPT ONNO TAMMINGA. DIE HEERE GEVE HEM SYN ZEGEN EN GENADE.
| N.B. Ds. Esaias Hillenius. Zie: GDW, nr. 3845. |
| GDW, blz. 155, nr. [575][e]. |
|
| [575][f] | DEN 23 FEB. 1688, 'S NAEDEMIDDAEGS ONGEVEER VYV UIR, IS MYN VROUW VERLOST VAN EEN JONGE SOON, DESELVE IS DEN 24 DITO TOT GRONINGEN IN MART.KERKE GEDOOPT ONNO. DIE HEER WIL HEM REGIEREN DOOR SYNEN GIEST EN GEVEN HEM SYNE ZEGEN EN GENADE.
| N.B. RAG, Archief kerkvoogdij Aduard, inv. nr. 5. Data a-e in oude en nieuwe stijl, f in nieuwe stijl. |
| GDW, blz. 155, nr. [575][f]. |
|
b. Avondmaalsbeker
| [576] | EVERT JOEST LEWE, HEER VAN ADUARD ETC. ETC., COLLATOR TOT ADUARD, 1714.
| Wapen: Lewe van Aduard. Schildhouders: twee omziende leeuwen. N.B. Gravure afgebeeld: APG, blz. X!l.156 |
| GDW, blz. 155, nr. [576]. |
|
4. Gedenktekenen
a. Rouwbord
| [577] | Kwartieren:
| N.B. Geëxposeerd op tentoonstelling van voorwerpen, betrekking hebbende op het vorstelijk stamhuis Oranje Nassau en op de wapen-, geslacht- en zegelkunde in het algemeen, 1880. Catalogus, blz. 287, nr. 3617. Tegenwoordige verblijfplaats onbekend. Vermeld: NLW, 1943, k. 133, vergelijk k. 129-130. Christina Emerentia van Berum, overleden 's-Gravenhage voor of op 16 maart 1740, vrouw van Evert Joost Lewe. |
| GDW, blz. 156, nr. [577]. |
|
b. Grafzerken
| [578] | ANNO 1671, DEN 4 FEBERWARI, IS JANTIEN DERCKS IN DEN HERE GERUST.
| N.B. GMG. Tekst op bovenzijde van als grafzerk gebruikt kapiteel. |
| GDW, blz. 156, nr. [578]. |
|
| [579] | PETRUS IDEMA, PREDIKANT TOT ADUWERT, GEBOREN DEN 14 FEBRUARY 1633, GESTORVEN DEN [231 OCTOB. 1693 IN HET DRIE EN DERTIGSTE JAAR SYNER BEDIENINGE.
| Wapen: Gevierendeeld: I drie vierbladige rozen; II drie door een gestrikt lint stervormig samengebonden pijlen; III een omgewende springende hok; IV een voetboog. |
| N.B. Afgebeeld: Familieboek Idema. 1968. Blz. 108. Overlijdensdatum: RAG, Handelingen provinciale synode. |
| GDW, blz. 156, nr. [579]. |
|
| [580] | AELTYN BEIMA, WEDUWE VAN DE PREDIKANT PETRUS IDEMA, OVERLETEN TEN 6 JANUARY 1707 AN HET EEN EN SEVENTIGHTE JAER HARES OUDERDOMS.
| Wapen: Op een terras een boom, de stam tussen twee leliën. |
| N.B. Afgebeeld: Familieboek Idema. 1968. Blz. 108. |
| GDW, blz. 156, nr. [580]. |
|
| [581] | Anno 1719 den 31 may is / Femmitie Switsers we[d.] van / wylen Ian Pot tot Aduart in / den Heere ontslapen ende is / alhier neder geset verwagtende / de verschyninge der heerlyck / heyt hares grooten Godts ende / salighmakers Iesu Christy
| ANNO 1719 IS DE EERSAME FEMMITTIE SWITSES, HUISVROUW VAN WYLEN JAN POT TOT ADUART, IN DEN HEERE GERUSTET. |
| Wapen: gedeeld: I. Een vaas met drie tulpen; II. een man met hoed, zwaaiend boven zijn hoofd met een zwaard in zijn rechterhand. |
| Op de begraafplaats. Zie: GRK 29 (2012) 74. Vermeld zonder wapen en met foutieve tekst: HVH. |
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: HVH. |
| GDW, blz. 156, nr. [581] geeft naar HVH de tekst als: 'ANNO 1719 IS DE EERSAME FEMMITTIE SWITSES, HUISVROUW VAN WYLEN JAN POT TOT ADUART, IN DEN HEERE GERUSTET' en vermeldt de steen ten onrechte als niet meer aanwezig. |
|
| [582] | Wapen: Van Berum. Schildhouders: twee aanziende leeuwen.
Kwartieren:
| N.B. Afgebeeld: GDW, plaat X1. Christina Emerentia van Berum, overleden 's-Gravenhage voor of op 16 maart 1740, vrouw van Evert Joost Lewe. Zie: NAB, 1943-1948, blz. 321.157 |
| GDW, blz. 156, nr. [582]. |
|
| [583] | ANNO 1741, DEN 16 JUNI, IS IN DEN HEERE GERUST DE EERSAME CLAAS POT, CHERURGYN EN MR. TOT ADUART, VERWAGTENDE ALHYR EEN ZALIGE OPSTANDINGE DOOR CHRISTUS JESUS.
| N.B. Niet meer aanwezig. Vermeld: HVH. |
| GDW, blz. 157, nr. [583]. |
|
| [584] | Wapen: Lewe van Aduard. Schildhouders: twee aanziende leeuwen.
Kwartieren:
| N.B. Afgebeeld: GDW, plaat XI. Evert Joost Lewe, overleden 27 juni 1753, oud 76 jaar, weduwnaar van Christina Emerentia van Berum. Zie: E. J. F. Smits en W. J. Formsma. Gedenkboek 750-jarig bestaan van Aduard. Groningen (1954). Blz. 101. |
| GDW, blz. 157, nr. [584]. |
|
| [585] | Huismerk nr. 74, vergezeld van de letters C.I.
| N.B. Uitgehouwen in baksteen. Niet meer aanwezig. Vermeld in het rapport van de werkzaamheden van het biologisch archeologisch instituut der rijksuniversiteit te Groningen, verricht te Aduard 30 april 1940. |
| GDW, blz. 157, nr. [585]. |
|
Contact
Bron: A. Pathuis, Groninger gedenkwaardigheden. Teksten, wapens en huismerken van 1298-1814
(Assen/Amsterdam 1977), met aanvullingen en correcties door R.H. Alma.
Met dank aan Elibert Datema voor het scannen en ocr'en.
Aanvullingen en correcties graag naar mail redmeralma nl.
|
|
|
